Kırıkkale Üniversitesi

KADAVRA BAĞIŞI VE BU KONUDA SIK SORULAN SORULAR

Tıp fakültesi eğitiminde ve tıpta uzmanlık eğitiminde kadavra önemli bir eğitim aracıdır. ‘Kadavra’ teriminin Türk Dil Kurumundaki karşılığı ‘ceset, ölü bedeni’dir. Tıp eğitimine bahis konusu olan kadavra ise, mevcut yasa ve yönetmeliklere uygun şekilde ulaşılan, sağlık alanındaki eğitim ve araştırmalara katkı sağlayan ölü bedeni olarak tanımlanmaktadır Anatomi eğitimi tıp ve sağlıkla ilgili birçok dalda eğitim gören öğrenciler için oldukça önemlidir. Teorik ders öğretileri sonrasında, özel çalışma modülleri, probleme dayalı eğitimler, üç boyutlu dijital görseller, plastik maket modelleri ve kadavra disseksiyonları gibi birçok farklı yöntemler uygulanmaktadır. Bu yöntemler içerisinde kadavra disseksiyon eğitimlerinin, anatomi öğretisinde ayrı bir önemi vardır ve öğrencilerin üç boyutlu anatomi bilgisini edinmelerine ve bütünleştirmelerine katkısı yadsınamaz. Gelişmiş ülkelerde halkın beden bağışları ile bilime ve eğitime hizmet vermek amacıyla kadavra temini sağlanmaktadır. Ancak ne yazık ki ülkemizde kadavra bağışı yok denecek kadar azdır. İşte bu sebepledir ki, beden bağışı uygulamasına yönelik programlarım mümkün olan her yerde tanıtılması ve desteklenmesi gerekmektedir.

Beden Bağışına Yönelik Yasal Uygulamalar

Kanunlarımız çerçevesinde kişi bedenini ölümünden sonra eğitim ve bilimsel amaçlı kullanım için bağışlayabilmektedir. Bunun yanı sıra böyle bir isteği olduğu bilinen kişinin bedeni de tüm varislerin onayıyla aynı amaçla bağışlanabilmektedir. Ülkemizde 29.05.1979 tarih ve 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun ve buna eklenen bir madde (Ek: 21/1/1982-2594/1 md) ile organ ve beden bağışının yasal durumu belirlenmiştir. Bu kanun ile “bir bedel veya başkaca çıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaklanmış” olup “bilimsel istatistiki ve haber niteliğindeki bilgi dağıtımı halleri ayrık olmak üzere, organ ve doku alınması ve verilmesine ilişkin her türlü reklam da yasaklanmıştır”.

Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun

Tarihi:29.05.1979 Sayısı:2238/R.G. Tarihi:03.06.1979 R.G. Sayısı:16655

Ölüden Organ ve Doku Alma Koşulu ve Cesetlerin Bilimsel Araştırma İçin Muhafazası (37)

Madde 6- 18 yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan her kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki tanık huzurunda açık, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık huzurunda sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağı bir hekim tarafından onaylanması zorunludur.

Madde 14- Bir kimse sağlığında vücudunun tamamını veya organ ve dokularını, tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlar için bıraktığını resmi veya yazılı vasiyetle belirtmemiş bu konudaki isteğini iki tanık huzurunda açıklamammış ise sırasıyla ölüm anında yanında bulunan eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin, bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafakatiyle ölüden organ veya doku alınabilir. Aksine bir vasiyet veya beyan yoksa kornea gibi ceset üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir.

Ölü, sağlığında kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz.

(Ek: 21/1/1982-2594/1 md) Ayrıca vücudunu ölümden sonra inceleme ve araştırma faaliyetlerinde faydalanılmak üzere vasiyet edenlerle yataklı tedavi kurumlarında ölen veya bunların morglarına getirilen ve kimsenin sahip çıkmadığı ve adli kovuşturma ile ilgisi olmayan cesetler aksine bir vasiyet olmadığı taktirde 6 aya kadar muhafaza edilmek ve bilimsel araştırma için kullanılmak üzere ilgili yüksek öğretim kurumlarına verilebilirler. Bu cesetlerin defin hususu dahil tabi olacakları işlemler Adalet, İçişleri, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlıklarınca bu Kanunun yayım tarihinden itibaren 3 ay içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Bu konuda ülkemizde Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, organ ve kadavra bağışını insanın insana yapabileceği en büyük yardım olduğunu ifade etmiştir. 06.03.1980 tarih ve 396 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğu belirtilmiştir. Bugün yürürlükte olan Türk Ceza Kanunu’nun 130. maddesinde “Bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır” ifadesi yer almaktadır.

TBBM Adalet Komisyonu’nda 12/05/2004 tarihinde kabul edilen Türk Ceza Kanunu metni; tasarının son şekli 10/06/2004 tarihine kadar yapılacak eleştirilerde dikkate alınarak adalet komisyonu tarafından verilecektir.

Kişinin Hatırasına Hakaret

Madde 130-(1) Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri; basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde, üçte biri oranında artırılır.

(2) Ölenin ceset veya kalıntıları ya da mezarı üzerinde tasarrufta bulunmak suretiyle tahkir edilmesi halinde, yukarıdaki fıkraya göre ceza verilir. Soruşturma ve kovuşturma koşulu

Nasıl bağışta bulunabilirim?

Ek-1’de yer alan formu dikkatlice okuduktan sonra beden bağışı formunu şahitler eşliğinde imzalayarak Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı’na iletmek yeterlidir. Aynı zamanda bu tutanağın bir örneğinin ya da Beden Bağış Kartının da bağışçının yanında bulundurması gerekmektedir. Yakınlarının vücutlarını bağışlamak isteyenler ise Tıp Fakülteleri dekanlıklarına veya Tıp Fakültesi Eğitim Uygulama hastaneleri başhekimliğine telefonla başvurmaları gerekmektedir. Yasal olarak 18 yaşın üstündeki birey bağışta bulunabilir. Yaş konusunda bir üst sınır yoktur.

Bağıştan vazgeçilme durumu?

Kişi istediği zaman bağıştan vazgeçebilir. Bağışçının birinci derece yakınları bağışı onaylamadığı takdirde ve duygusal bir hassasiyet belirtmesi halinde vasiyet geçersiz hale gelir. Bu nedenle bağış yapılırken birinci derece yakınlara vasiyetin iyice anlatılmasında ve onay alınmasında yarar vardır.

Yukarıda kısaca ifade edilen konular dışında bilgi almak için aşağıda belirtilen iletişim adreslerinden bizlere ulaşabilirsiniz.

Başvuru Adresi

Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi

Anatomi Anabilim Dalı, Tıp Fakültesi-Temel Tıp Bilimleri Binası,

Ankara Yolu 7. Km

Yahşihan, Kırıkkale

Gerekli Belgeler

İki adet vesikalık fotoğraf - Nüfus cüzdanı

İletişim

Prof. Dr. Ayla KÜRKÇÜOĞLU, Anatomi Anabilim Dalı Başkanı

E-posta: kurkcuoglua@hotmail.com, kurkcuoglua@kku.edu.tr

Tel: 0 (318) 357 33 00 – 5782